1. Танилцуулга Усан цахилгаан станц нь Балканы хойгийн эрчим хүчний томоохон хэсэг байсаар ирсэн. Усны арвин нөөцтэй тус бүс нутаг нь тогтвортой эрчим хүчний үйлдвэрлэлд усан цахилгаан эрчим хүчийг ашиглах боломжтой юм. Гэсэн хэдий ч Балканы хойг дахь усан цахилгаан станцын хөгжил, үйл ажиллагаанд газар зүй, байгаль орчин, эдийн засаг, улс төрийн хүчин зүйлсийн цогц харилцан үйлчлэл нөлөөлдөг. Энэхүү нийтлэл нь Балканы хойгийн усан цахилгаан станцын өнөөгийн байдал, түүний ирээдүйн хэтийн төлөв, цаашдын хөгжилд саад учруулж болох бэрхшээлүүдийн талаар иж бүрэн тойм өгөх зорилготой юм. 2. Балканы усан цахилгаан станцын өнөөгийн байдал 2.1 Одоо байгаа усан цахилгаан станцууд Балканы хойгт аль хэдийн нэлээд олон усан цахилгаан станц ажиллаж байна. [Хамгийн сүүлийн үеийн мэдээллүүд]-ийн байдлаар бүс нутгийн хэмжээнд их хэмжээний усан цахилгаан станцын хүчин чадал суурилуулсан байна. Жишээлбэл, Албани зэрэг орнууд цахилгаан эрчим хүчээ бараг бүхэлд нь усан цахилгаан станцад түшиглэдэг. Үнэн хэрэгтээ усан цахилгаан станц нь Албани улсын цахилгаан эрчим хүчний хангамжид бараг 100% хувь нэмэр оруулдаг нь тус улсын эрчим хүчний холимог дахь чухал үүргийг онцолж байна. Босни Герцеговина, Хорват, Монтенегро, Серби, Хойд Македон зэрэг Балканы хойгийн бусад орнууд ч эрчим хүч үйлдвэрлэхдээ усан цахилгаан станцаас ихээхэн хэмжээний хувийг эзэлдэг. Босни Герцеговинад усан цахилгаан станц нийт цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэрлэлийн гуравны нэг орчим хувийг эзэлдэг бол Монтенегрод 50 орчим хувь, Сербид 28 орчим хувь, Хойд Македон улсад 25 орчим хувийг эзэлдэг. Эдгээр усан цахилгаан станцууд хэмжээ, хүчин чадлаараа ялгаатай. Хуучин Югослав улсад ихэвчлэн социализмын үед баригдсан олон арван жилийн турш ашиглалтад орсон томоохон хэмжээний усан цахилгаан станцын төслүүд байдаг. Эдгээр станцууд нь харьцангуй өндөр суурилагдсан хүчин чадалтай бөгөөд үндсэн ачааллын цахилгааны хэрэгцээг хангахад гол үүрэг гүйцэтгэдэг. Нэмж дурдахад сүүлийн жилүүдэд жижиг оврын усан цахилгаан станцууд, ялангуяа 10 мегаватт (МВт)-аас бага суурилагдсан хүчин чадалтай усан цахилгаан станцуудын тоо нэмэгдэж байна. Үнэн хэрэгтээ, [өгөгдлийн жилийн] байдлаар, Балканы хойгт төлөвлөсөн усан цахилгаан станцын төслүүдийн 92% нь жижиг хэмжээтэй байсан ч эдгээр төлөвлөсөн жижиг хэмжээний төслүүдийн ихэнх нь хараахан хэрэгжээгүй байна. 2.2 баригдаж буй усан цахилгаан станцын төслүүд Одоо байгаа усан цахилгаан станцын дэд бүтцийг үл харгалзан Балканы хойгт олон тооны усан цахилгаан станцын төслүүд одоог хүртэл баригдаж байна. [Сүүлийн өгөгдлүүдийн] байдлаар, [X] орчим усан цахилгаан станцын төсөл барилгын шатандаа явж байна. Эдгээр хэрэгжиж буй төслүүд нь бүс нутгийн усан цахилгаан станцын хүчин чадлыг цаашид нэмэгдүүлэх зорилготой юм. Тухайлбал, Албани улсад эрчим хүчээ бие даан хангах, илүүдэл цахилгааныг экспортлох боломжтой болгох зорилгоор хэд хэдэн шинэ усан цахилгаан станцын төслийг барьж байна. Гэсэн хэдий ч эдгээр төслүүдийг барьж байгуулахад бэрхшээл гарахгүй. Зөвшөөрлийн нарийн төвөгтэй үйл явц, орон нутгийн иргэд, байгаль орчныг хамгаалах байгууллагуудын байгаль орчны асуудал, санхүүгийн бэрхшээл зэрэг янз бүрийн хүчин зүйлээс шалтгаалан зарим төслүүд хойшлогдож байна. Жишээлбэл, зарим тохиолдолд төсөл боловсруулагчид томоохон хэмжээний усан цахилгаан станц барихад хангалттай санхүүжилт олж авахын төлөө тэмцдэг, ялангуяа хөрөнгийн хүртээмж хэцүү байгаа өнөөгийн эдийн засгийн нөхцөлд. 2.3 Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн усан цахилгаан станцын төслүүд Балканы усан цахилгаан станцын хөгжлийн асуудал бол тусгай хамгаалалттай газар нутагт төлөвлөж байгаа эсвэл баригдаж буй олон тооны төслүүд юм. Бүх усан цахилгаан станцын төслүүдийн (төлөвлөж буй болон баригдаж буй) ойролцоогоор 50% нь одоо байгаа эсвэл төлөвлөсөн тусгай хамгаалалттай газар нутагт байрладаг. Үүнд үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн, "Натура 2000" зэрэг газрууд багтана. Жишээлбэл, Босни Герцеговина улсын тусгай хамгаалалттай газар нутгийг дайран урсдаг Неретва гол нь олон тооны жижиг, том хэмжээний усан цахилгаан станцын төслүүдээс болж заналхийлж байна. Эдгээр төслүүд нь эдгээр тусгай хамгаалалттай газар нутгийг хамгаалах зорилготой өвөрмөц экосистем, биологийн төрөл зүйлд ихээхэн эрсдэл учруулж байна. Тусгай хамгаалалттай газар нутагт усан цахилгаан станцын төслүүд байгаа нь эрчим хүчний хөгжлийг дэмжигчид болон байгаль орчныг хамгаалах хүмүүсийн хооронд ширүүн маргаан үүсгэсэн. Усан цахилгаан станцыг сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэр гэж үздэг ч экологийн эмзэг бүсэд далан, цахилгаан станц барьж ашиглалтад оруулах нь голын экосистем, загасны популяци, зэрлэг ан амьтдын амьдрах орчинд сөргөөр нөлөөлнө. 3. Балканы усан цахилгаан станцын хэтийн төлөв 3.1 Эрчим хүчний шилжилт ба цаг уурын зорилтууд Эрчим хүчний шилжилтийн дэлхийн түлхэлт, уур амьсгалын зорилтуудыг биелүүлэх хэрэгцээ нь Балканы хойг дахь усан цахилгаан станцын томоохон боломжуудыг бий болгож байна. Бүс нутгийн орнууд хүлэмжийн хийн ялгаруулалтыг бууруулж, сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэр рүү шилжихээр чармайж байгаа энэ үед усан цахилгаан станц чухал үүрэг гүйцэтгэж чадна. Усан цахилгаан станц нь сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэр бөгөөд чулуужсан түлштэй харьцуулахад харьцангуй бага нүүрстөрөгчтэй эрчим хүчний эх үүсвэр юм. Балканы орнууд эрчим хүчний холимогт усан цахилгаан станцын эзлэх хувийг нэмэгдүүлснээр үндэсний болон олон улсын цаг уурын амлалтдаа хувь нэмрээ оруулах боломжтой. Тухайлбал, Европын Холбооны Ногоон хэлэлцээрийн санаачилгууд нь гишүүн орнууд болон хөрш зэргэлдээ орнуудыг нүүрстөрөгч багатай эдийн засагт шилжих үйл явцыг түргэтгэхийг дэмждэг. Балканы хойг нь ЕХ-ны зэргэлдээ бүс нутгийн хувьд эрчим хүчний бодлогоо эдгээр зорилтуудтай уялдуулж, усан цахилгаан станцыг хөгжүүлэхэд хөрөнгө оруулалт татах боломжтой. Энэ нь одоо байгаа усан цахилгаан станцуудыг шинэчлэх, үр ашиг, байгаль орчны гүйцэтгэлийг сайжруулахад хүргэж болзошгүй юм 3.2 Технологийн дэвшил Усан цахилгаан станцын технологийн дэвшил нь Балканы хойгт ирээдүйтэй хэтийн төлөвийг санал болгож байна. Усан цахилгаан станцуудын үр ашгийг дээшлүүлэх, байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг бууруулах, жижиг хэмжээний, төвлөрсөн бус усан цахилгаан станцын төслүүдийг хэрэгжүүлэх боломжийг олгох шинэ технологиудыг боловсруулж байна. Жишээлбэл, загасанд ээлтэй турбины загварыг хөгжүүлэх нь усан цахилгаан станцуудын загасны популяцид үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулахад тусалж, усан цахилгаан станцыг илүү тогтвортой хөгжүүлэх боломжийг олгоно. Нэмж дурдахад шахуургатай усан цахилгаан станцын технологи нь Балканы хойгт чухал үүрэг гүйцэтгэх боломжтой. Шахах - хадгалах байгууламжууд нь цахилгаан эрчим хүчний хэрэгцээ бага үед эрчим хүчээ хуримтлуулж (доод усан сангаас өндөр рүү ус шахах замаар) эрчим хүчээ хуримтлуулж, хамгийн их хэрэгцээтэй үед ялгаруулж чаддаг. Энэ нь тус бүс нутагт улам бүр хөгжиж буй нар, салхины эрчим хүч гэх мэт сэргээгдэх эрчим хүчний бусад эх үүсвэрүүдийн завсрын шинж чанарыг тэнцвэржүүлж чадна. Балканы хойгт нарны болон салхины эрчим хүчний суурилуулалт өсөх хандлагатай байгаа тул шахуургатай усан цахилгаан станц нь цахилгаан эрчим хүчний сүлжээний тогтвортой байдал, найдвартай байдлыг нэмэгдүүлэх болно. 3.3 Бүс нутгийн эрчим хүчний зах зээлийн интеграцчлал Балканы эрчим хүчний зах зээлийг Европын эрчим хүчний зах зээлд нэгтгэх нь усан цахилгаан станцыг хөгжүүлэх боломжийг бий болгож байна. Бүс нутгийн эрчим хүчний зах зээлүүд хоорондоо уялдаатай болохын хэрээр усан цахилгаан станц буюу үйлдвэрлэсэн цахилгаан эрчим хүчийг экспортлох боломж нэмэгдсээр байна. Тухайлбал, усны нөөц ихтэй, усан цахилгаан станц илүүдэлтэй байгаа үед Балканы орнууд цахилгаан эрчим хүчээ хөрш орнууд руу экспортолж, орлогоо нэмэгдүүлж, бүс нутгийн эрчим хүчний аюулгүй байдалд хувь нэмэр оруулах боломжтой. Цаашилбал, бүс нутгийн эрчим хүчний зах зээлийн интеграцчлал нь усан цахилгаан станцын бүтээн байгуулалт, ашиглалт, менежментийн шилдэг туршлагыг хуваалцахад хүргэж болно. Түүнчлэн олон улсын хөрөнгө оруулагчид эрчим хүчний илүү нэгдсэн, тогтвортой зах зээлээс өгөөж авах боломжтой гэж үзэж байгаа тул усан цахилгаан станцын төслүүдэд гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах боломжтой. 4. Балканы хойгийн усан цахилгаан станцын хөгжилд тулгарч буй бэрхшээлүүд 4.1 Уур амьсгалын өөрчлөлт Уур амьсгалын өөрчлөлт нь Балканы хойгийн усан цахилгаан станцын хөгжилд томоохон саад болж байна. Уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөлөл, тухайлбал илүү ойр ойрхон, хүчтэй ган гачиг, хур тунадасны хэв маягийн өөрчлөлт, температурын өсөлт зэрэг нь тус бүс нутагт аль хэдийнээ мэдрэгдэж байна. Эдгээр өөрчлөлтүүд нь усан цахилгаан станцад зайлшгүй шаардлагатай усны нөөцийн хүртээмжид шууд нөлөөлдөг Сүүлийн жилүүдэд Албани, Хойд Македон, Серби зэрэг орнуудад хүчтэй ган гачиг тохиолдож, гол мөрөн, усан сан дахь усны түвшин буурч, усан цахилгаан станцууд цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэрлэлээ багасгахаас өөр аргагүйд хүрчээ. Уур амьсгалын өөрчлөлт урагшлахын хэрээр эдгээр ган гачигийн нөхцөл байдал улам бүр нэмэгдэж, эрчимжиж, бүс нутгийн усан цахилгаан станцын төслүүдийн урт хугацаанд хэрэгжих чадварт ноцтой аюул учруулах төлөвтэй байна. Түүнчлэн, хур тунадасны хэв маягийн өөрчлөлт нь голын урсгалын тогтворгүй байдалд хүргэж, усан цахилгаан станцуудыг үр ашигтай төлөвлөх, ажиллуулахад хүндрэл учруулж болзошгүй юм. 4.2 Байгаль орчны асуудал Усан цахилгаан станцын бүтээн байгуулалтын байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөлөл нь Балканы хойг дахь гол асуудал болоод байна. Далан, цахилгаан станц барих нь голын экосистемд ихээхэн хохирол учруулж болзошгүй. Далан нь гол мөрний байгалийн урсацыг тасалдуулж, хурдсын тээвэрлэлтийг өөрчилж, загасны популяцийг тусгаарлаж, биологийн төрөл зүйл буурахад хүргэдэг. Нэмж дурдахад, усан сан үүсгэхийн тулд томоохон газар нутгийг үерлэх нь зэрлэг ан амьтдын амьдрах орчныг сүйтгэж, нутгийн иргэдийг нүүлгэн шилжүүлэхэд хүргэдэг. Тусгай хамгаалалттай газар нутагт усан цахилгаан станцын төсөл их байгаа нь байгаль орчныг хамгаалах байгууллагуудаас онцгой шүүмжлэл дагуулж байна. Эдгээр төслүүд нь ихэвчлэн тусгай хамгаалалттай газар нутгийг хамгаалах зорилтыг зөрчсөн гэж үздэг. Үүний үр дүнд Балканы зарим хэсэгт усан цахилгаан станц барих төслийг олон нийт эсэргүүцэж, улмаар төслүүдийг хойшлуулах, бүр цуцлахад хүргэж болзошгүй байна. Жишээлбэл, Албани улсад Европын анхны зэрлэг голын үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн болох зорилготой Вжоса голын усан цахилгаан станцын төслүүд байгаль орчны мэргэжилтнүүд болон нутгийн иргэдийн томоохон эсэргүүцэлтэй тулгарсан. 4.3 Санхүү, техникийн хязгаарлалт Усан цахилгаан станцыг хөгжүүлэхэд санхүүгийн томоохон хөрөнгө оруулалт шаардлагатай бөгөөд энэ нь Балканы хойгт томоохон саад болж болзошгүй юм. Ялангуяа томоохон хэмжээний усан цахилгаан станц барихад дэд бүтцийг хөгжүүлэх, тоног төхөөрөмж худалдан авах, төсөл төлөвлөх зэрэгт урьдчилгаа өндөр зардал гардаг. Эдийн засгийн сорилттой тулгараад байгаа Балканы олон улс ийм том хэмжээний төслүүдэд шаардлагатай санхүүжилтийг олж авахын төлөө тэмцэж байна. Үүнээс гадна усан цахилгаан станцын бүтээн байгуулалттай холбоотой техникийн бэрхшээлүүд бий. Балканы хойг дахь одоо байгаа зарим усан цахилгаан станцуудын хуучирсан дэд бүтэц нь үр ашгийг дээшлүүлэх, байгаль орчин, аюулгүй байдлын өнөөгийн стандартад нийцүүлэхийн тулд шинэчлэх, шинэчлэхэд ихээхэн хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаарддаг. Гэсэн хэдий ч зарим улс оронд техникийн туршлага, нөөц хомс байгаа нь эдгээр хүчин чармайлтад саад учруулж болзошгүй юм. Цаашилбал, ялангуяа алслагдсан эсвэл уулархаг бүс нутагт шинэ усан цахилгаан станцын төслүүдийг хөгжүүлэхэд барилгын ажил, ашиглалт, засвар үйлчилгээний техникийн хүндрэлтэй тулгарч магадгүй юм. 5. Дүгнэлт Усан цахилгаан станц нь одоогийн байдлаар ихээхэн хүчин чадалтай, бүтээн байгуулалт хийгдэж байгаа төслүүдээрээ Балканы хойгийн эрчим хүчний ландшафтад чухал байр суурь эзэлдэг. Гэсэн хэдий ч бүс нутгийн усан цахилгаан станцын ирээдүй нь ирээдүйтэй хэтийн төлөв, асар их хязгаарлалтуудын цогц харилцан үйлчлэл юм. Технологийн дэвшил, бүс нутгийн эрчим хүчний зах зээлийн интеграцчлалын зэрэгцээ эрчим хүчний шилжилт, уур амьсгалын зорилгод хүрэх эрмэлзэл нь усан цахилгаан станцыг цаашид хөгжүүлэх, шинэчлэх боломжийг олгож байна. . Гэсэн хэдий ч уур амьсгалын өөрчлөлт, байгаль орчны асуудал, санхүүгийн болон техникийн хязгаарлалт зэрэг нь ноцтой сорилтуудыг бий болгож байна. Эдгээр сорилтыг даван туулахын тулд Балканы орнууд усан цахилгаан станцыг хөгжүүлэхэд илүү тогтвортой, нэгдсэн арга барилыг хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна. Үүнд уур амьсгалд тэсвэртэй усан цахилгаан станцын дэд бүтцэд хөрөнгө оруулах, илүү сайн төлөвлөлт, технологиор дамжуулан байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг шийдвэрлэх, санхүүгийн шинэлэг шийдлүүдийг олох зэрэг багтана. Ингэснээр Балканы орнууд цэвэр, сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэр болох усан цахилгаан станцын чадавхийг нэмэгдүүлэхийн зэрэгцээ байгаль орчин, нийгэмд үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг багасгах боломжтой.
Шуудангийн цаг: 2025-04-03
