Site na mmalite narị afọ nke 21st, mmepe na-adigide na-abụkarị ihe na-echegbu mba ụwa niile. Ndị ọkà mmụta sayensị na-agbasi mbọ ike ka ha mụọ ka ha ga-esi jiri ihe ndị sitere n'okike mee ihe n'ụzọ ziri ezi na nke ọma maka ọdịmma mmadụ.
Dịka ọmụmaatụ, ike ikuku na teknụzụ ndị ọzọ ejirila nwayọọ nwayọọ dochie ike ọkụ ọkụ ọdịnala.
Yabụ, kedu ọkwa nke teknụzụ ike mmiri nke China zụlitere ugbu a? Kedu ọkwa ụwa? Kedu ihe ọ pụtara maka nrụpụta ike eletrik? Ọtụtụ ndị mmadụ nwere ike ha agaghị aghọta. Nke a bụ naanị ojiji nke akụ sitere n'okike. Ọ pụrụ n'ezie inwe mmetụta miri emi otú ahụ? Banyere isi okwu a, anyị ga-amalite na mmalite nke ike mmiri.
Mmalite nke ike Hydroelectric
N'ezie, ọ bụrụhaala na ị ghọtara nke ọma akụkọ ihe mere eme nke mmepe mmadụ, ị ga-aghọta na ka ọ dị ugbu a, ọganihu mmadụ niile na-adabere na ihe onwunwe. Karịsịa na mgbanwe mgbanwe mbụ nke ụlọ ọrụ mmepụta ihe na mgbanwe mmepụta ihe nke abụọ, mpụta nke akụ coal na mmanụ mmanụ mere ka usoro mmepe mmadụ dịkwuo elu.
N'ụzọ dị mwute, n'agbanyeghị na akụ abụọ a na-enyere ọha mmadụ aka nke ukwuu, ha nwekwara ọtụtụ ihe ndọghachi azụ. Na mgbakwunye na njirimara ya na-adịghị agbanwe agbanwe, mmetụta na gburugburu ebe obibi na-abụkarị okwu dị mkpa nke na-emekpa nchọpụta mmepe mmadụ. N'ịbụ ndị chere ọnọdụ dị otú ahụ ihu, ndị ọkà mmụta sayensị na-eme nchọpụta sayensị na ụzọ dị irè karị, mgbe ha na-agbalị ịhụ ma ọ bụrụ na e nwere ike ọhụrụ ike nke nwere ike dochie ihe abụọ a.
Ọzọkwa, ka oge na-aga na mmepe ya, ndị ọkà mmụta sayensị kwenyekwara na mmadụ nwere ike iji ike mee ihe site n'ụzọ anụ ahụ na nke kemịkal. Enwere ike iji ike mee ihe? Ọ bụ megide ndabere a ka ike mmiri, ike ikuku, ike geothermal na ike anyanwụ abanyela n'ọhụụ ndị mmadụ.
Tụnyere akụ ndị ọzọ sitere n'okike, mmepe nke ike mmiri sitere na mbụ. Ịwere ụgbọ ala mmiri nke pụtara ọtụtụ oge na ọdịnala akụkọ ihe mere eme nke China dị ka ihe atụ. Mpụta nke ngwaọrụ a bụ n'ezie ngosipụta nke ndị mmadụ na-arụsi ọrụ ike n'ọrụ nke mmiri mmiri. Site n'iji ike nke mmiri eme ihe, ndị mmadụ nwere ike ịgbanwe ume a n'akụkụ ndị ọzọ.
Mgbe e mesịrị, n'afọ ndị 1930, ígwè ọrụ electromagnetic ejiri aka na-apụta n'ihu ọha n'ọhụụ mmadụ, ndị ọkà mmụta sayensị malitere iche echiche banyere otu esi eme ka igwe electromagnetic na-arụ ọrụ nke ọma n'enweghị ihe onwunwe mmadụ. Otú ọ dị, n'oge ahụ, ndị ọkà mmụta sayensị enweghị ike ijikọ ike nke mmiri na ike kinetic nke igwe electromagnetic chọrọ, nke na-egbukwa oge ọbịbịa nke hydropower ruo ogologo oge.
Ruo n'afọ 1878, otu nwoke Britain aha ya bụ William Armstrong, ji ihe ọmụma ọkachamara na akụ na ụba ya, mechaa mepụta ọkụ eletrik mbụ maka iji ezinụlọ mee ihe n'ụlọ nke ya. N'iji igwe a, William mụnyere ọkụ nke ụlọ ya dị ka onye nwere ọgụgụ isi.
Ka oge na-aga, ọtụtụ ndị mmadụ malitere ịgbalị iji ike mmiri na mmiri dị ka isi iyi ike iji nyere ụmụ mmadụ aka ịmepụta ọkụ eletrik ma gbanwee ike eletrik ka ọ bụrụ ike ọkụ eletrik, nke ghọkwara isi isiokwu nke mmepe mmekọrịta ọha na eze ruo ogologo oge. Taa, ike mmiri abụrụla otu n'ime ụzọ mmepụta ike sitere n'okike kacha emetụta n'ụwa. E jiri ya tụnyere ụzọ ndị ọzọ niile na-emepụta ọkụ eletrik, ọkụ eletrik na-enye site na mmiri mmiri dị ịtụnanya.
Mmepe na ọnọdụ ugbu a nke ike mmiri na China
N'ịlaghachi na mba anyị, ike mmiri na-apụta n'oge. N'ihe dị ka afọ 1882, Edison guzobere usoro ike mmiri eletrik mbụ nke ụwa site n'amamihe nke ya, na China e guzobere ike mmiri ọkụ na 1912. Nke ka mkpa, Shilongba Hydropower Station e wuru na Kunming, Yunnan n'oge ahụ, kpamkpam na-eji nkà na ụzụ German, ebe China na-ezipụ naanị mmadụ iji nyere aka.
Mgbe nke ahụ gasịrị, ọ bụ ezie na China gbakwara mbọ wuo ọdụ ụgbọ mmiri eletrik dị iche iche na mba ahụ, isi ebumnuche ka bụ maka mmepe azụmahịa. Ọzọkwa, n'ihi mmetụta nke ọnọdụ ụlọ n'oge ahụ, teknụzụ hydropower na akụrụngwa nwere ike ibubata site na mba ọzọ, nke mekwara ka ike mmiri China na-ada mgbe niile n'azụ ụfọdụ mba mepere emepe n'ụwa.
Ọ dabara nke ọma, mgbe e guzobere New China na 1949, mba ahụ tinyere nnukwu mkpa maka ike mmiri. Karịsịa ma e jiri ya tụnyere mba ndị ọzọ, China nwere nnukwu ókèala yana akụrụngwa ike mmiri pụrụ iche, ihe ịrụ ụka adịghị ya na ọ bụ uru sitere n'okike n'ịzụlite ike mmiri.
Ị ga-amarakwa na ọ bụghị osimiri niile nwere ike ịghọ isi iyi nke ike ọkụ eletrik. Ọ bụrụ na enweghị nnukwu ụmụ irighiri mmiri na-enyere aka, ọ ga-adị mkpa ka a na-emepụta ụmụ irighiri mmiri na mmiri na ọwa mmiri. Ma n'ụzọ dị otú a, ọ bụghị nanị na ọ ga-eri ọtụtụ ndị mmadụ na ihe onwunwe, ma a ga-ebelatakwa mmetụta ikpeazụ nke ike ọkụ eletrik.
Mana obodo anyị dị iche. China nwere Osimiri Yangtze, Osimiri Yellow, Osimiri Lancang, na Osimiri Nu, nwere ọdịiche na-enweghị atụ n'etiti mba ụwa. Ya mere, mgbe anyị na-arụ ọdụ ụgbọ mmiri, naanị anyị kwesịrị ịhọrọ ebe kwesịrị ekwesị ma mee mgbanwe ụfọdụ.
N'ime oge site na 1950s ruo 1960s, isi ebumnuche nke mmepụta ọkụ eletrik na China bụ iwulite ọdụ ụgbọ mmiri ọhụrụ na ndabere nke ịkwado na ịrụzi ọdụ ụgbọ mmiri ndị dị ugbu a. N'agbata afọ 1960 na 1970, na ntozu oke nke mmepe ike mmiri, China malitere ịnwa onwe ya iwulite ọdụ ụgbọ mmiri na-aga n'ihu na-emepụta ọtụtụ osimiri.
Mgbe mgbanwe na imeghe, mba ahụ ga-abawanye itinye ego na ike mmiri. Tụnyere ọdụ ụgbọ mmiri ndị gara aga, China amalitela ịchụso nnukwu ọdụ ụgbọ mmiri na-arụ ọrụ ike na-arụ ọrụ nke ọma na ndụ ndị mmadụ. N'afọ ndị 1990, iwu nke atọ Gorges Dam malitere na eze, ma were afọ 15 ka ọ bụrụ ọdụ ụgbọ mmiri kachasị ukwuu n'ụwa. Nke a bụ ngosipụta kachasị mma nke nrụpụta akụrụngwa China na ike mba siri ike.
Owuwu nke atọ Gorges Dam zuru ezu iji gosi na teknụzụ ike mmiri nke China eruola n'ihu ụwa. Ọ bụghị ikwupụta na ewezuga Dam Gorges atọ, ike mmiri nke China ruru 41% nke ọgbọ ike mmiri nke ụwa. N'ime ọtụtụ teknụzụ hydraulic metụtara, ndị ọkà mmụta sayensị China emeriwo nsogbu ndị siri ike.
Ọzọkwa, n'iji akụrụngwa ike eme ihe, o zukwara oke iji gosipụta ịdị mma nke ụlọ ọrụ mmiri mmiri nke China. Ihe omuma na-egosi na e jiri ya tụnyere obodo ọ bụla ọzọ n'ụwa, ihe gbasara nke puru omume na ogologo oge nke ọkụ eletrik na China dị ntakịrị. Isi ihe kpatara ọnọdụ a bụ iguzosi ike n'ezi ihe na ike nke akụrụngwa mmiri mmiri nke China.
Mmetụta nke hydropower
Ekwenyere m na onye ọ bụla ghọtara nke ọma enyemaka ike mmiri na-ewetara ndị mmadụ. Dịka ọmụmaatụ, na-eche na ike mmiri nke ụwa na-apụ n'anya ugbu a, ihe karịrị ọkara nke mpaghara ụwa agaghị enwe ọkụ eletrik ma ọlị.
Otú ọ dị, ọtụtụ ndị ka aghọtaghị na ọ bụ ezie na ike mmiri na-enyere ụmụ mmadụ aka nke ukwuu, ọ dị mkpa n'ezie ka anyị nọgide na-emepụta ike mmiri? E kwuwerị, were arụrụ arụ nke ọdụ ụgbọ mmiri na Lop Nur dị ka ọmụmaatụ. Mmechi ahụ na-aga n'ihu mere ka osimiri ụfọdụ takọọ wee pụọ n'anya.
N'ezie, isi ihe kpatara na mmiri na-apụ n'anya gburugburu Lop Nur bụ iji ihe ndị mmadụ na-emebiga ihe ókè na narị afọ gara aga, nke na-enweghị ihe jikọrọ ya na ike mmiri n'onwe ya. Ọ bụghị nanị na a na-egosipụta mkpa ike mmiri dị n'inye ọkụ eletrik zuru ezu maka ụmụ mmadụ. Dị ka ogbugba mmiri n'ubi, njikwa ide mmiri na nchekwa, na mbupu, ha niile dabere na enyemaka nke injinia hydraulic.
Cheedị na na-enweghị enyemaka nke atọ Gorges Dam na ntinye aka nke akụrụngwa mmiri, ọrụ ugbo gbara ya gburugburu ka ga-etolite n'ọnọdụ mbụ na nke na-adịghị arụ ọrụ. E jiri ya tụnyere mmepe ọrụ ugbo nke taa, a ga-emefusị ihe ndị dị na mmiri dị nso na Gorge atọ.
N'ihe gbasara njikwa ide mmiri na nchekwa, Dam Gorges atọ ewetakwarala ndị mmadụ nnukwu enyemaka. Enwere ike ịsị na ọ bụrụhaala na Ugbo mmiri atọ ahụ adịghị akwagharị, ndị bi na gburugburu agaghị echegbu onwe ha maka idei mmiri ọ bụla. Ị nwere ike ịnụ ụtọ ọkụ eletrik zuru oke na nnukwu mmiri mmiri, ma n'otu oge ahụ na-enye obi iru ala maka ihe ndị dị ndụ.
Ike mmiri n'onwe ya bụ iji akụrụngwa mmiri eme ihe. Dị ka otu n'ime ihe ndị a na-emegharị ọhụrụ na okike, ọ bụkwa otu n'ime isi mmalite ike kachasị mma maka iji ọrụ mmadụ. O doro anya na ọ ga-agafe echiche mmadụ.
Ọdịnihu nke ume ọhụrụ
Ka ọghọm mmanụ na coal na-apụtawanye ìhè, itinye akụ sitere n'okike abụrụla isi okwu mmepe n'oge a. Karịsịa ebe a na-ere ọkụ ọkụ na mmanụ ọkụ, ebe ọ na-eri ọtụtụ ihe iji nye obere ike, ga-ebute oke mmetọ na gburugburu ebe obibi, nke na-amanyekwa ọdụ ike mmanụ ọkụ ka ọ pụọ na akụkọ ihe mere eme.
N'ọnọdụ a, usoro mmepụta ike ọhụrụ dị ka ike ikuku na ike geothermal, nke bụ otu ihe ahụ dị ka ike eletrik eletrik, aghọwo isi ntụziaka nyocha maka mba dị iche iche gburugburu ụwa taa na ogologo oge. Obodo ọ bụla na-atụ anya nnukwu enyemaka nke ihe onwunwe na-adịgide adịgide nwere ike inye ụmụ mmadụ.
Agbanyeghị, dabere na ọnọdụ dị ugbu a, ike mmiri ka na-ebute ụzọ n'etiti akụrụngwa enwere ike imeghari. N'otu aka ahụ, nke a bụ n'ihi ntozu oke nke teknụzụ na-emepụta ike, dị ka ike ikuku ikuku, na ọnụ ọgụgụ ihe onwunwe dị oke ala dị ala; N'aka nke ọzọ, naanị ike mmiri dị mkpa ka ọ daa ma ọ gaghị emetụta oke gburugburu ebe obibi ndị a na-achịkwaghị achịkwa.
Ya mere, ụzọ na-adigide mmepe nke ume ọhụrụ bụ nke dị ogologo ma na-agwụ ike, na ndị mmadụ ka kwesịrị inwe ndidi zuru oke iji chee okwu a ihu. Naanị otu a ka enwere ike iji nwayọọ nwayọọ weghachi gburugburu ebe obibi ndị mebiri emebi.
N'ileghachi anya azụ n'akụkọ ihe mere eme nile nke mmepe mmadụ, iji ihe onwunwe eme ihe ewetaworo ụmụ mmadụ enyemaka nke karịrị echiche mmadụ. Ikekwe n'ime usoro mmepe gara aga, anyị emeela ọtụtụ mmejọ ma kpatara ọtụtụ mmebi nke okike, ma taa, ihe a niile na-eji nwayọọ nwayọọ na-agbanwe, na atụmanya mmepe nke ume ọhụrụ na-egbuke egbuke.
Nke kachasị mkpa, ka a na-emeri ọtụtụ ihe ịma aka teknụzụ, ojiji ndị mmadụ na-eji akụrụngwa na-eji nwayọọ nwayọọ na-akawanye mma. N'iburu ike ikuku dị ka ihe atụ, a kwenyere na ọtụtụ ndị ejirila ihe dị iche iche rụọ ọtụtụ ụdị nke ikuku ikuku, ma mmadụ ole na ole maara na ike ikuku n'ọdịnihu nwere ike ịmepụta ọkụ eletrik site na ịma jijiji.
N'ezie, ọ bụ ihe ezi uche na-adịghị na ya ịsị na ike mmiri enweghị ihe ndọghachi azụ. Mgbe a na-arụ ọdụ ụgbọ mmiri, nnukwu ọrụ ala na ntinye ego bụ ihe a na-apụghị izere ezere. Mgbe ị na-ebute idei mmiri zuru ebe niile, obodo ọ bụla ga-akwụ nnukwu ụgwọ maka ebe obibi maka ya.
Nke kachasị mkpa, ọ bụrụ na arụ ọrụ ọdụ ụgbọ mmiri na-ada ada, mmetụta na mpaghara mgbada na akụrụngwa ga-akarị ihe ndị mmadụ chere. Ya mere, tupu e wuo ọdụ ụgbọ mmiri, ọ dị mkpa iji hụ na iguzosi ike n'ezi ihe nke imepụta injinia na ihe owuwu, yana atụmatụ mberede maka ihe mberede. Naanị otu a ka ọdụ ụgbọ mmiri nwere ike bụrụ ọrụ akụrụngwa na-abara ụmụ mmadụ uru.
Na nchịkọta, ọdịnihu nke mmepe na-adigide kwesịrị ka a na-atụ anya ya, isi ihe bụ ma ụmụ mmadụ ọ dị njikere itinye oge na ume zuru ezu na ya. N'ihe gbasara ike mmiri, ndị mmadụ enwetala nnukwu ihe ịga nke ọma, usoro na-esote bụ naanị iji nwayọọ nwayọọ kwalite itinye ihe ndị ọzọ sitere n'okike.
Oge nzipu: Eprel-23-2023
