ਇੱਕ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰਾ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਾਣੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਦਰਿਆ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ-ਰੋਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਣਤਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਡੈਮ-ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਭੰਡਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਦਰਿਆ 'ਤੇ ਪਾਣੀ-ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਢਾਂਚੇ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਕੁਦਰਤੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿਰ ਦੇ ਅੰਤਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਡੈਮ ਅਤੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਪਲਾਂਟ ਇੱਕੋ ਛੋਟੇ ਦਰਿਆ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹਨ।
ਡੈਮ-ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ-ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੇ ਢਾਂਚੇ, ਪਾਣੀ-ਨਿਕਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਢਾਂਚੇ, ਦਬਾਅ ਪਾਈਪ, ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ, ਟਰਬਾਈਨ, ਜਨਰੇਟਰ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਉਪਕਰਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਾਣੀ-ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੇ ਢਾਂਚੇ ਵਜੋਂ ਡੈਮਾਂ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮੱਧਮ-ਉੱਚੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਪਾਣੀ-ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੇ ਢਾਂਚੇ ਵਜੋਂ ਗੇਟਾਂ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਘੱਟ ਹੈਡ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸਿਰ ਉੱਚਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਨਦੀ ਚੌੜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਪਾਣੀ-ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਨਦੀ-ਤਲ ਦਾ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਡੈਮ-ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵੀ ਹੈ।
ਡੈਮ ਅਤੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਪਲਾਂਟ ਦੀ ਸਾਪੇਖਿਕ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਡੈਮ-ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ: ਡੈਮ-ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਨਦੀ-ਤਲ। ਡੈਮ-ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਪਲਾਂਟ ਡੈਮ ਬਾਡੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਪਾਈਪ ਰਾਹੀਂ ਮੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਲਾਂਟ ਖੁਦ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਪਾਣੀ ਦੇ ਦਬਾਅ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਨਦੀ-ਤਲ ਦੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਪਾਵਰਹਾਊਸ, ਡੈਮ, ਸਪਿਲਵੇਅ ਅਤੇ ਹੋਰ ਇਮਾਰਤਾਂ ਸਾਰੇ ਨਦੀ-ਤਲ ਵਿੱਚ ਬਣੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਢਾਂਚੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਪਾਣੀ ਦੇ ਦਬਾਅ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਕੁੱਲ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ।

ਡੈਮ-ਬੈਕ ਹਾਈਡ੍ਰੋਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਡੈਮ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ, ਹਾਈ ਹੈੱਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਥਾਪਿਤ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਵਰ ਸਿਸਟਮ ਦੀਆਂ ਪੀਕ ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾ ਸਕਦੀ ਹੈ; ਦੂਜਾ, ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਨਦੀ ਦੇ ਹੜ੍ਹ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦਬਾਅ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਪੀਕ ਫਲੋ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਭੰਡਾਰ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ; ਤੀਜਾ, ਵਿਆਪਕ ਲਾਭ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਸਥਾਨ ਬਦਲਣਾ ਅਤੇ ਪੁਨਰਵਾਸ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਉੱਚ ਡੈਮਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਡੈਮ-ਬੈਕ ਹਾਈਡ੍ਰੋਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉੱਚੀਆਂ ਪਹਾੜੀ ਵਾਦੀਆਂ, ਵੱਡੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਹੜ੍ਹ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵੱਡੇ ਡੈਮ-ਬੈਕ-ਬੈਕ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ ਥ੍ਰੀ ਗੋਰਜ ਹਾਈਡ੍ਰੋਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਕੁੱਲ ਸਥਾਪਿਤ ਸਮਰੱਥਾ 22.5 ਮਿਲੀਅਨ ਕਿਲੋਵਾਟ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਾਲ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਲਾਭਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਥ੍ਰੀ ਗੋਰਜ ਹਾਈਡ੍ਰੋਪਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਯਾਂਗਸੀ ਨਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਨਿਯੰਤਰਣ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ, ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਲਾਭ ਵੀ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ "ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਾਰੀ ਉਪਕਰਣ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।