გლობალური განახლებადი ენერგიის განვითარების იმპულსი ძლიერია

ბოლო დროს ბევრმა ქვეყანამ თანმიმდევრულად გაზარდა განახლებადი ენერგიის განვითარების მიზნები. ევროპაში, იტალიამ 2030 წლისთვის განახლებადი ენერგიის განვითარების მიზანი 64%-მდე გაზარდა. იტალიის ახლად გადახედული კლიმატისა და ენერგეტიკის გეგმის თანახმად, 2030 წლისთვის იტალიის განახლებადი ენერგიის დამონტაჟებული სიმძლავრის განვითარების მიზანი 80 მილიონი კილოვატიდან 131 მილიონ კილოვატამდე გაიზრდება, ხოლო ფოტოელექტრული და ქარის ენერგიის დამონტაჟებული სიმძლავრეები შესაბამისად 79 მილიონ კილოვატს და 28.1 მილიონ კილოვატს მიაღწევს. პორტუგალიამ განახლებადი ენერგიის განვითარების მიზანი 2030 წლისთვის 56%-მდე გაზარდა. პორტუგალიის მთავრობის მოლოდინით, ქვეყნის განახლებადი ენერგიის დამონტაჟებული სიმძლავრის განვითარების მიზანი 2030 წლისთვის 27.4 მილიონი კილოვატიდან 42.8 მილიონ კილოვატამდე გაიზრდება. ფოტოელექტრული და ქარის ენერგიის დამონტაჟებული სიმძლავრე შესაბამისად 21 მილიონ კილოვატს და 10.4 მილიონ კილოვატს მიაღწევს, ხოლო ელექტროლიტური უჯრედების დამონტაჟების მიზანი 5.5 მილიონ კილოვატამდე გაიზრდება. პორტუგალიაში განახლებადი ენერგიის განვითარება, სავარაუდოდ, 75 მილიარდი ევროს ინვესტიციას მოითხოვს, რომლის დაფინანსებაც ძირითადად კერძო სექტორიდან მოდის.
ახლო აღმოსავლეთში, არაბთა გაერთიანებულმა საემიროებმა ცოტა ხნის წინ გამოაცხადა თავისი უახლესი ეროვნული ენერგეტიკული სტრატეგია, რომელიც 2030 წლისთვის განახლებადი ენერგიის წარმოების გაორმაგებას გეგმავს. ამ პერიოდის განმავლობაში, ქვეყანა დაახლოებით 54.44 მილიარდ აშშ დოლარს ინვესტირებას განახორციელებს განახლებად ენერგიაში, რათა დააკმაყოფილოს მოსახლეობის ზრდის გამო მზარდი ენერგიაზე მოთხოვნა. ეს სტრატეგია ასევე მოიცავს ახალ ეროვნულ წყალბადის ენერგეტიკულ სტრატეგიას და ელექტრომობილების დამტენი სადგურების ეროვნული ქსელის შექმნას, ასევე ელექტრომობილების ბაზრის რეგულირების პოლიტიკას.
აზიაში, ვიეტნამის მთავრობამ ცოტა ხნის წინ დაამტკიცა ვიეტნამის ენერგეტიკის განვითარების მერვე გეგმა (PDP8). PDP8 მოიცავს ვიეტნამის ელექტროენერგიის განვითარების გეგმას 2030 წლამდე და მის პერსპექტივას 2050 წლამდე. განახლებადი ენერგიის თვალსაზრისით, PDP 8 პროგნოზირებს, რომ განახლებადი ენერგიის გენერაციის წილი 2030 წლისთვის 30.9%-დან 39.2%-მდე, ხოლო 2050 წლისთვის 67.5%-დან 71.5%-მდე მიაღწევს. 2022 წლის დეკემბერში ვიეტნამმა და IPG-მ (საერთაშორისო პარტნიორობის ჯგუფის წევრებმა) გამოაქვეყნეს ერთობლივი განცხადება „სამართლიანი ენერგეტიკული გარდამავალი პარტნიორობის“ შესახებ. მომდევნო სამიდან ხუთ წლამდე ვიეტნამი მიიღებს მინიმუმ 15.5 მილიარდ აშშ დოლარს, რომელიც გამოყენებული იქნება ვიეტნამის დასახმარებლად ქვანახშირიდან სუფთა ენერგიაზე გადასვლის დაჩქარებაში. PDP 8-ის თანახმად, თუ „სამართლიანი ენერგეტიკული გარდამავალი პარტნიორობა“ სრულად განხორციელდება, ვიეტნამში განახლებადი ენერგიის გენერაციის წილი 2030 წლისთვის 47%-ს მიაღწევს. მალაიზიის ეკონომიკის სამინისტრომ გამოაცხადა განახლებადი ენერგიის განვითარების მიზნების განახლება, რომლის მიზანია 2050 წლისთვის ეროვნული ელექტროენერგიის სტრუქტურის დაახლოებით 70%-ის წილი, განახლებადი ენერგიისთვის საზღვრისპირა სავაჭრო ბარიერების აღმოფხვრის პარალელურად. მალაიზიის მიერ 2021 წელს დასახული განახლებადი ენერგიის განვითარების მიზანი ელექტროენერგიის სტრუქტურის 40%-ის წილია. ეს განახლება ნიშნავს, რომ ქვეყნის დამონტაჟებული განახლებადი ენერგიის სიმძლავრე 2023 წლიდან 2050 წლამდე ათჯერ გაიზრდება. მალაიზიის ეკონომიკის სამინისტრომ განაცხადა, რომ ახალი განვითარების მიზნების მისაღწევად საჭიროა დაახლოებით 143 მილიარდი აშშ დოლარის ინვესტიცია, რაც ასევე მოიცავს ქსელის ინფრასტრუქტურას, ენერგიის შენახვის სისტემის ინტეგრაციას და ქსელური სისტემის ექსპლუატაციის ხარჯებს.
გლობალური პერსპექტივიდან გამომდინარე, ქვეყნები სულ უფრო მეტად აფასებენ და მუდმივად ზრდიან ინვესტიციებს განახლებადი ენერგიის სფეროში და მათთან დაკავშირებულ სფეროებში ზრდის იმპულსი აშკარაა. მიმდინარე წლის პირველ ნახევარში გერმანიამ დაამატა მზის და ქარის ენერგიის რეკორდული, 8 მილიონი კილოვატი დამონტაჟებული სიმძლავრე. ხმელეთზე ქარისა და მზის ენერგიის გენერაციით განპირობებული განახლებადი ენერგია გერმანიის ელექტროენერგიის მოთხოვნის 52%-ს აკმაყოფილებს. გერმანიის წინა ენერგეტიკული გეგმის თანახმად, 2030 წლისთვის მისი ენერგომომარაგების 80% განახლებადი ენერგიის წყაროებიდან, როგორიცაა მზის, ქარის, ბიომასის და ჰიდროენერგია, მოწოდებული იქნება.
საერთაშორისო ენერგეტიკული სააგენტოს უახლესი ანგარიშის თანახმად, გაზრდილი პოლიტიკური მხარდაჭერა, წიაღისეული საწვავის ფასების ზრდა და ენერგეტიკული უსაფრთხოების საკითხებზე ყურადღების გამახვილება ხელს უწყობს ფოტოელექტრული და ქარის ენერგიის განლაგებას. გლობალური განახლებადი ენერგიის ინდუსტრია, სავარაუდოდ, 2023 წელს დააჩქარებს განვითარებას, ახალი დამონტაჟებული სიმძლავრე, სავარაუდოდ, წლიურად თითქმის ერთი მესამედით გაიზრდება, ხოლო ფოტოელექტრული და ქარის ენერგიის დანადგარები ყველაზე დიდ ზრდას განიცდის. 2024 წელს, გლობალური განახლებადი დამონტაჟებული სიმძლავრე, სავარაუდოდ, 4.5 მილიარდ კილოვატამდე გაიზრდება და ეს დინამიური გაფართოება მსოფლიოს ძირითად ბაზრებზე ხდება, მათ შორის ევროპაში, შეერთებულ შტატებში, ინდოეთსა და ჩინეთში. საერთაშორისო ენერგეტიკული სააგენტო პროგნოზირებს, რომ წელს მზის ენერგიის სექტორში 380 მილიარდი დოლარის გლობალური ინვესტიცია შემოვა, რაც პირველად გადააჭარბებს ნავთობის სექტორში ინვესტიციებს. მოსალოდნელია, რომ 2024 წლისთვის ფოტოელექტრული ინდუსტრიის წარმოების სიმძლავრე გაორმაგდება. მსოფლიოს მრავალ რეგიონში მასშტაბური ფოტოელექტრული ელექტროსადგურების მშენებლობის გარდა, მცირე მასშტაბის ფოტოელექტრული ენერგიის გენერაციის სისტემებიც სწრაფი ზრდის ტენდენციას ავლენენ. ქარის ენერგიის სფეროში, რადგან ეპიდემიის დროს ადრე გადადებული ქარის ენერგიის პროექტები კვლავაც წინ მიიწევს, გლობალური ქარის ენერგიის გამომუშავება წელს მნიშვნელოვნად აღდგება, წლიური ზრდით დაახლოებით 70%-ით. ამავდროულად, განახლებადი ენერგიის, როგორიცაა მზის და ქარის ენერგიის გამომუშავება, ღირებულება სულ უფრო დაბალი ხდება და სულ უფრო მეტი ქვეყანა აცნობიერებს, რომ განახლებადი ენერგიის განვითარება არა მხოლოდ სასარგებლოა კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ საბრძოლველად, არამედ მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებებსაც იძლევა ენერგეტიკული უსაფრთხოების საკითხების გადასაჭრელად.
თუმცა, ასევე უნდა აღინიშნოს, რომ განვითარებად ქვეყნებში მდგრადი ენერგიის ინვესტიციების მხრივ კვლავ დიდი ხარვეზია. 2015 წელს პარიზის შეთანხმების მიღებიდან მოყოლებული, განახლებად ენერგიაში საერთაშორისო ინვესტიციები 2022 წლისთვის თითქმის გაორმაგდა, თუმცა მათი უმეტესი ნაწილი განვითარებულ ქვეყნებშია კონცენტრირებული. 5 ივლისს, გაეროს ვაჭრობისა და განვითარების კონფერენციამ გამოაქვეყნა 2023 წლის მსოფლიო ინვესტიციების ანგარიში, რომელშიც აღნიშნულია, რომ 2022 წელს განახლებად ენერგიაში გლობალურმა ინვესტიციებმა ძლიერი შედეგი აჩვენა, თუმცა მისი გაუმჯობესება მაინც საჭიროა. მდგრადი განვითარების მიზნების მისაღწევად ინვესტიციების ხარვეზმა წელიწადში 4 ტრილიონ დოლარს გადააჭარბა. განვითარებადი ქვეყნებისთვის, მდგრადი ენერგიის ინვესტიციები მოთხოვნის ზრდას ჩამორჩება. შეფასებით, განვითარებად ქვეყნებს ყოველწლიურად დაახლოებით 1.7 ტრილიონი დოლარის ინვესტიცია სჭირდებათ განახლებად ენერგიაში, თუმცა 2022 წელს მხოლოდ 544 მილიარდი დოლარი მოიზიდეს. საერთაშორისო ენერგეტიკულმა სააგენტომ მსგავსი მოსაზრება გამოთქვა 2023 წლის მსოფლიო ენერგეტიკული ინვესტიციების ანგარიშში, სადაც ნათქვამია, რომ სუფთა ენერგიის გლობალური ინვესტიციები დისბალანსირებულია, ყველაზე დიდი ინვესტიციური ხარვეზი განვითარებად ბაზრებსა და განვითარებად ქვეყნებზე მოდის. თუ ეს ქვეყნები სუფთა ენერგიაზე გადასვლას არ დააჩქარებენ, გლობალური ენერგეტიკული ლანდშაფტი ახალი ხარვეზების წინაშე აღმოჩნდება.