Energia hidroelektriko iturri garbi eta berriztagarria da, eta potentzial izugarria du Afrikako energia-behar gero eta handiagoak asetzeko. Ibai-sistema zabalak, topografia anitza eta klima-baldintza onak dituenez, kontinenteak baliabide hidroelektriko ugari ditu. Hala ere, aberastasun natural hori gorabehera, energia hidroelektrikoa gutxiegi erabiltzen da oraindik Afrikako zati handi batean. Artikulu honek energia hidroelektrikoko baliabideen banaketa aztertzen du kontinentean zehar, eta etorkizuneko garapenerako aukerak ebaluatzen ditu.
Energia hidroelektrikoaren banaketa Afrikan
Afrikako energia hidroelektrikoa eskualde gutxi batzuetan kontzentratzen da neurri handi batean, baliabideen eskuragarritasunari eta garapen-mailari dagokionez alde handiak daudelarik:
Erdialdeko Afrika: Kongo ibaiaren arroa, Afrikako isuri-bolumenaren arabera ibairik handiena duena, munduko energia hidroelektriko potentzial esanguratsuenetako bat dauka. Kongoko Errepublika Demokratikoan (RDK), bereziki, Inga ur-jauziak daude, eta 40.000 MW baino gehiagoko sorkuntza-ahalmena izan dezakete guztiz garatuz gero. Hala ere, potentzial horren zati handi bat ustiatu gabe dago oraindik, arazo politiko, finantzario eta azpiegiturengatik.
Ekialdeko Afrika: Etiopia, Uganda eta Kenya bezalako herrialdeek aurrerapen nabarmenak egin dituzte beren energia hidroelektrikoa aprobetxatzeko. Etiopiako Grand Ethiopian Renaissance presa (GERD), 6.000 MW baino gehiagoko potentzialarekin, kontinenteko azpiegitura proiektu handienetako bat da eta eskualdeko energia-paisaia eraldatzea du helburu.
Mendebaldeko Afrika: Hemen energia hidroelektrikoaren potentziala Erdialdeko eta Ekialdeko Afrikakoa baino apalagoa den arren, Ginea, Nigeria eta Ghana bezalako herrialdeek eskala ertaineko energia hidroelektrikoaren aukera ugari identifikatu dituzte. Nigeriako Mambillako zentral hidroelektrikoa eta Ghanako Akosombo presa bezalako proiektuak eskualdeko energia-nahasketan aktibo garrantzitsuak dira.
Hegoafrika: Zambiak, Mozambikek eta Angolak energia hidroelektrikorako gaitasun handia dute. Mozambikeko Cahora Bassa presa eta Zambezi ibaiko Kariba presa (Zambiak eta Zimbabwek partekatzen dutena) Afrikako zentral hidroelektriko handienen artean daude. Hala ere, lehorte errepikakorrek eskualde honetako energia hidroelektrikoan hainbesteko mendekotasunaren ahultasunak agerian utzi dituzte.
Ipar Afrika: Beste eskualde batzuekin alderatuta, Ipar Afrikak potentzial hidroelektrikoa du, baldintza idorrak eta ibai-sistema mugatuak direla eta. Hala ere, Egipto bezalako herrialdeek oraindik ere asko oinarritzen dira Aswango urtegi handia bezalako proiektu handietan.
Etorkizuneko Garapen Perspektibak
Afrikako energia hidroelektrikoaren etorkizuna itxaropentsua da, hainbat faktore nagusik bultzatuta:
Energia Eskariaren Hazkundea: Afrikako biztanleria bikoiztu egingo dela aurreikusten da 2050erako, urbanizazio eta industrializazio azkarrak energia eskaria areagotuko baitu. Energia hidroelektrikoa funtsezko zeregina izan dezake eskari hori modu iraunkorrean asetzeko.
Klima eta ingurumen kontuak: Herrialdeek beren energia sektoreak deskarbonizatzen saiatzen diren heinean, energia hidroelektrikoak erregai fosilen alternatiba bat eskaintzen du isuri gutxikoekin. Gainera, oinarrizko kargako eta puntako potentzia emanez, eguzki-energia eta haize-energia bezalako etengabeko iturri berriztagarriak osatzen ditu.
Eskualdeko integrazioa: Afrikako Energia Kontinentalaren Multzoa eta eskualdeko energia-korridoreak bezalako ekimenek sare elkarri lotutak sortzea dute helburu. Horrek mugaz gaindiko energia hidroelektrikoko proiektuak bideragarriagoak egiten ditu eta herrialde bateko soberakin-energiak beste batzuk laguntzea ahalbidetzen du.
Finantzaketa eta Lankidetzak: Nazioarteko garapen agentziek, inbertitzaile pribatuek eta erakunde multilateralek gero eta gehiago laguntzen dituzte Afrikako energia hidroelektriko proiektuak. Finantzaketa eta espezializazio teknikorako sarbide hobeak garapena bizkortzen laguntzen ari da.
Teknologiaren aurrerapenak: Teknologia berriek, hala nola zentral hidroelektriko txiki eta mikroelektrikoek, landa-eremuetako elektrifikazioa ahalbidetzen ari dira eta presa handien ingurumen-inpaktua murrizten ari dira.
Aurrerako erronkak
Itxaropen positiboak izan arren, Afrikako energia hidroelektrikoaren garapenak hainbat erronka ditu aurrean:
Presaren eraikuntzarekin lotutako ingurumen- eta gizarte-kezkak
Klima-aldakortasunak uraren erabilgarritasunari eragiten dio
Ezegonkortasun politikoa eta gobernantza arazoak eskualde garrantzitsuetan
Azpiegitura-hutsuneak eta sare-konexio mugatua
Ondorioa
Energia hidroelektrikoak Afrikako energia-etorkizun iraunkorraren oinarrizko zutabea izateko ahalmena du. Eskala handiko eta deszentralizatutako proiektuak estrategikoki garatuz, eta eskualdeko lankidetzaren, politika-erreformaren eta berrikuntzaren bidez erronka nagusiei aurre eginez, Afrikak bere ur-baliabideen balio osoa askatu dezake. Inbertsio eta lankidetza egokiekin, energia hidroelektrikoak hiriak argiztatu, industriak hornitu eta elektrizitatea eman diezaieke kontinente osoko milioika pertsonari.
Argitaratze data: 2025eko maiatzaren 28a
